Hội thảo khoa học quốc gia “200 năm kênh Vĩnh Tế - Giá trị lịch sử và tầm nhìn tương lai”

Các đại biểu tham dự Hội thảo

Tham dự Hội thảo có Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy An Giang Lê Hồng Quang; Ủy viên dự khuyết Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh An Giang Hồ Văn Mừng; Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh An Giang Lê Văn Nưng cùng lãnh đạo các sở, ban, ngành; các nhà khoa học, nhà nghiên cứu, nhà quản lý đến từ các Viện, Trung tâm nghiên cứu, các trường Đại học, các cơ quan Trung ương và các địa phương trong, ngoài tỉnh. 

Công trình đào kênh Vĩnh Tế kéo dài suốt 5 năm (1819 - 1824) là công trình quy mô nhất thời bấy giờ, với chiều dài 91km, rộng 30m, sâu 2,55m, được thi công bằng sức người, trong thời gian 5 năm. Kênh Vĩnh Tế bắt đầu từ bờ tây sông Châu Đốc chạy thẳng tắp, nối giáp với sông Giang Thành (tỉnh Kiên Giang) rồi đổ ra Biển Tây. Kênh Vĩnh Tế có vị trí đặc biệt quan trọng trong việc trị thủy, tháo chua rửa phèn, giao thương và quốc phòng - an ninh.

Qua 2 thế kỷ, kênh Vĩnh Tế luôn giữ vai trò đặc biệt quan trọng trên nhiều phương diện, là tuyến giao thông huyết mạch, kết nối các vùng; tạo điều kiện thuận lợi cho vận chuyển, giao thương hàng hóa. Song song đó, kênh Vĩnh Tế còn là nơi cung cấp nước ngọt vun đắp phù sa cho ruộng đồng cả vùng Tứ giác Long Xuyên; đóng vai trò như một tuyến phòng thủ tự nhiên vững chắc để bảo vệ biên giới Tây Nam của Tổ quốc. Kênh Vĩnh Tế đã minh chứng cho nhiều chiến tích của tiền nhân, nuôi dưỡng biết bao đời cư dân vùng biên viễn và khẳng định mạnh mẽ chủ quyền quốc gia, dân tộc Việt Nam. Đây mãi là món quà vô giá mà tiền nhân để lại cho các thế hệ hôm nay và mai sau.

Đồng chí Lê Hồng Quang, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, 

Bí thư Tỉnh ủy An Giang phát biểu tại Hội thảo

      Phát biểu khai mạc hội thảo, đồng chí Lê Hồng Quang, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy An Giang khẳng định, công trình kênh Vĩnh Tế là minh chứng cho sự sáng suốt, tài tình của tiền nhân trong chinh phục thiên nhiên, thể hiện tầm nhìn chiến lược trong việc khẳng định chủ quyền lãnh thổ, khai khẩn vùng đất phương Nam, phát triển kinh tế, bang giao và cũng cố sức mạnh quốc phòng. Kênh Vĩnh Tế còn khẳng định thành tích to lớn trong sự nghiệp của danh thần Thoại Ngọc Hầu và phu nhân Châu Thị Tế.

       Bí thư Tỉnh ủy An Giang nhấn mạnh: Trải qua 2 thế kỷ, kênh Vĩnh Tế giữ vai trò đặc biệt quan trong trên nhiều phương diện, tuyến giao thông huyết mạch, kết nối các vùng, tạo điều kiện thuận lợi cho vận chuyển, giao thương hàng hóa. Đồng thời, là nơi cung cấp nước ngọt bồi đắp phù sa cho ruộng đồng cả vùng Tứ giác Long Xuyên. Trên hết, kênh Vĩnh Tế đóng vai trò như một tuyến phòng thủ tự nhiên vững chắc bảo vệ biên giới Tây Nam của Tổ quốc.

      Tại hội thảo, các chuyên gia, nhà khoa học cũng đánh giá dòng kênh Vĩnh Tế là công trình lịch sử vĩ đại ở Đồng bằng sông Cửu Long đầu thế kỷ XIX, là niềm tự hào của triều Nguyễn. Trải qua hai thế kỷ, kênh Vĩnh Tế luôn giữ vai trò đặc biệt quan trọng; là tuyến giao thông huyết mạch, kết nối các vùng, tạo điều kiện thuận lợi cho vận chuyển hàng hóa; cung cấp nước ngọt phù sa vun đắp cho ruộng đồng cho cả vùng Tứ giác Long Xuyên và toàn bộ diện tích tiếp giáp Campuchia. Đặc biệt, kênh Vĩnh Tế còn đóng vai trò như một tuyến phòng thủ tự nhiên vững chắc để bảo vệ biên giới Tây Nam của Tổ quốc.

Quang cảnh Hội thảo

       PGS.TS Nguyễn Văn Nhật, Phó Tổng thư ký Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam đánh giá dòng kênh Vĩnh Tế đã đem lại nhiều lợi ích cho quốc gia, dân tộc mà trước hết là lợi ích đối với cộng đồng cư dân Nam Bộ. Lợi ích đó được nhìn nhận trên nhiều phương diện như: an ninh - quốc phòng, bảo vệ chủ quyền lãnh thổ; thúc đẩy nhanh chóng quá trình khẩn hoang, lập làng, mở rộng địa bàn cư trú, canh tác, hoàn thiện quá trình định hình lãnh thổ quốc gia. Với giá trị to lớn về kinh tế và vai trò chiến lược quan trọng về mặt quốc phòng, năm 1836 Minh Mạng thứ 17 cho chạm hình tượng kênh Vĩnh Tế vào Cao đỉnh, là một đỉnh đồng lớn nhất trong Cửu đỉnh, thờ vua Gia Long đặt trước sân Thế miếu Đại nội Huế.
       Theo PGS.TS Nguyễn Văn Nhật: Tháng 7/1996, nhận thấy rõ vai trò quan trọng của kênh Vĩnh Tế, Thủ tướng Võ Văn Kiệt quyết định phóng tuyến kênh T5 (được gọi là kênh Võ Văn Kiệt) với chiều dài 36,7 km, đưa nước ngọt từ "kênh mẹ" Vĩnh Tế xuyên qua vùng Tứ giác Long Xuyên ra tới biển Tây. Nhờ tuyến kênh này, chương trình khai thác vùng Tứ giác Long Xuyên sau 10 năm (1989 - 1999) thành công, góp phần quan trọng đưa sản lượng lúa của An Giang đứng tốp đầu của cả nước.

       Ngày nay, bên cạnh vai trò quan trọng trong việc tưới tiêu, cung cấp nguồn nước cho sản xuất nông nghiệp, kênh Vĩnh Tế còn là tuyến giao thông thủy huyết mạch, kết nối các vùng, tạo điều kiện thuận lợi cho vận chuyển hàng hóa và giao lưu văn hóa. Kênh Vĩnh Tế tạo nên hành lang kinh tế nối liền các cửa khẩu quốc tế, như: Tịnh Biên, Vĩnh Xương (An Giang) với cảng biển Hà Tiên (Kiên Giang). Qua đó, thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển thương mại biên giới, tạo điều kiện cho việc xuất nhập khẩu hàng hóa, nông sản một cách nhanh chóng và tiết kiệm.

      Để khai thác hiệu quả tiềm năng của kênh Vĩnh Tế, tại hội thảo, nhiều chuyên gia cho rằng: An Giang cần thực hiện đồng bộ các giải pháp mang tính cấp bách, như: Đầu tư nâng cấp hệ thống thủy lợi trên trục chính là kênh Vĩnh Tế để tạo thuận lợi cho thương mại, tạo ra sự phồn thịnh cho khu vực; xây dựng thêm những hồ lớn để dự trữ nước ngọt cho toàn vùng nhằm đảm bảo an ninh nguồn nước cho các tỉnh trong vùng; mở rộng hệ thống giao thông đường bộ gắn với đường thủy ở hai bên bờ kênh để kết nối với các cửa khẩu tạo điều kiện để kết nối giao thông, thương mại xuyên biên giới.../.

Bài, ảnh: M. Chiến - T.Tầm