Tham gia kháng chiến chống thực dân, đế quốc xâm lược:
Ra đời từ buổi đầu kỷ nguyên mới của đất nước, sau thắng lợi của cách mạng tháng Tám năm 1945, phát huy truyền thống của các tổ chức tiền thân, Công an An Giang từng bước trưởng thành và đã có nhiều đóng góp tích cực trong 2 cuộc kháng chiến giải phóng dân tộc.
Cuộc Tổng khởi nghĩa Cách mạng tháng 8/1945 bùng nổ trong cả nước, tại 2 tỉnh Long Xuyên, Châu Đốc, các tổ chức “Thanh niên xung phong”, “Ban hành động”, “ Thanh niên tự vệ”, “Thanh niên chiến đấu”, “Đội trừ gian” đã làm tốt vai trò nòng cốt trong phong trào đấu tranh của quần chúng, đập tan bộ máy cai trị của địch, chiếm giữ các mục tiêu trọng yếu như cơ quan Cảnh sát, mật thám, tòa bố, Bảo an binh...bắt giữ hàng trăm tên tay sai, mật thám có nhiều nợ máu với nhân dân, bảo vệ an toàn các đồng chí lãnh đạo, các cuộc míttinh tuần hành của quần chúng.
Ngày 29/8/1945, “Quốc gia Tự vệ cuộc” - tổ chức Công an đầu tiên của 2 tỉnh Long Xuyên, Châu Đốc chính thức được thành lập. Là công cụ bạo lực của Đảng và nhân dân, lúc đầu Quốc gia Tự vệ cuộc phải bắt tay ngay vào việc xây dựng tổ chức bộ máy và chỉ mới làm nhiệm vụ bảo vệ các cơ quan của Đảng, bảo vệ cán bộ. Sau đó, cùng với sự lớn mạnh của cách mạng, tổ chức này cũng không ngừng phát triển vươn lên, xây dựng cơ sở nội tuyến trong lòng địch để nắm tình hình phục vụ cho sự chỉ đạo của Đảng, góp phần vào việc trừ gian diệt ác, đập tan các công cụ đàn áp của chế độ thực dân phong kiến, giành chính quyền về tay nhân dân, giữ gìn trật tự an ninh, bảo vệ chính quyền mới thành lập. Trong thời điểm lịch sử ấy, các đơn vịi tự vệ được tổ chức thành 2 lực lượng công cụ bạo lực của Đảng: Quốc gia tự vệ cuộc và Cộng hoà vệ binh.
Sau khi khởi nghĩa thắng lợi, chính quyền cách mạng vừa mới thiết lập, nhiệm vụ còn nặng nề, tình hình kinh tế - xã hội gặp nhiều khó khăn, đời sống nhân dân còn nghèo đói, cùng với cả nước, 2 tỉnh Long Xuyên và Châu Đốc phải đương đầu với âm mưu, thủ đoạn thâm độc, xảo quyệt của đế quốc và bọn tay sai. Nhiệm vụ của Quốc gia tự vệ cuộc lúc bấy giờ là tiếp tục bắt giữ bọn do thám, gián điệp và bọn tay sai ác ôn ngoan cố của thực dân Pháp, trấn áp tội phạm hình sự, tổ chức tuấn tra canh gác bảo vệ Đảng, bảo vệ chính quyền cách mạng, bảo vệ tính mạng và tài sản nhân dân, đồng thời tổ chức bảo vệ an toàn tổng tuyển cử ở địa phương.
Ngày 21/2/1946 của Chủ tịch nước, Quốc gia Tự vệ cuộc Long Xuyên và Châu Đốc tổ chức lại và có tên mới là: Công an. Đây là sự kiện lịch sử quan trọng khai sinh lực lượng vũ trang cách mạng của Đảng bộ và nhân dân trong tỉnh.
Để bảo toàn lực lượng cho cuộc kháng chiến, các cơ quan Đảng, chính quyền của 2 tỉnh Long Xuyên, Châu Đốc phải rút về vùng nông thôn xây dựng căn cứ hoạt động. Các đơn vị Công an trong thời kỳ này cũng được chia làm 2 bộ phận. Một số đồng chí ở lại bám đất, bám dân, hoạt động trong lòng địch. Số khác rút vào căn cứ để bảo vệ các cơ quan đầu não kháng chiến của tỉnh. Nhiệm vụ của Công an là giáo dục nội bộ phòng gian chống gián điệp, vận động tổ chức lực lượng phòng gian trong quần chúng. Như vậy, vừa mới được thành lập chưa được bao lâu, tổ chức chưa đủ mạnh, trang bị còn thiếu thốn, lực lượng Công an trong tỉnh đã phải “ nóp với giáo mang ngang vai...” bước vào cuộc kháng chiến trường kỳ gian khổ của dân tộc.
Trong kháng chiến chống thực dânh Pháp xâm lược, mặc dù điều kiện hết sức khó khăn, thiếu thốn, ác liệt, nhưng lực lượng công an trong tỉnh đã thể hiện tinh thần yêu nước, dũng cảm, vượt mọi khó khăn gian khổ, liên tục tấn công tiêu diệt địch, tiếp tục diệt tề trừ gian, phá thế kềm kẹp, tăng cường chống do thám và gián điệp, chống địch xâm nhập vào nội bộ, trấn áp các loại tội phạm, bảo vệ Đảng, bảo vệ chính quyền cách mạng, bảo vệ vùng giải phóng, tính mạng và tài sản của nhân s6an.
Cán bộ chiến sĩ công an lúc bấy giờ đã bất chấp gian khổ hy sinh, ăn cơm vắt, nằm hầm, móc nối xây dựng cơ sở, dũng cảm vượt qua mọi khó khăn thử thách, liên tục tiến công trấn áp các thế lực phản cách mạng, trừ gian diệt tề và bọn chỉ điểm để bảo vệ Đảng, bảo vệ vùng căn cứ kháng chiến, bảo vệ vùng giải phóng và tính mạng tài sản của nhân dân. Nổi nhất là trận tác chiến phối hợp của Quốc vệ đội tỉnh, Công an xung phong huyện Tịnh Biên với bộ đội chủ lực và du kích tiêu diệt hơn 100 tên Pháp tại cầu sắt Tịnh Biên tháng 6/1948. Thắng lợi của trận đánh buộc địch phải bỏ số tháp canh lẻ tẻ co cụm lại, bọn gian tề ở xã, ấp hoang mang, tinh thần đồng bào rất phấn khởi, hậu phương kháng chiến được củng cố và mở rộng. Công an xung phong Tân Châu đã mưu trí và dũng cảm bắn chết tên Cò Bazin, phó Giám đốc sở An ninh Pháp ở Nam phần Việt Nam (Sài Gòn); Công an Châu Phú B (Châu Đốc) bắt tên Thơm - Cảnh sát trưởng Chi đội Hắc Long của Phật giáo Hòa Hảo; Công an xung phong Long Xuyên diệt tên Mười Ô - thiếu úy tình báo ở Cần Thơ tại cầu Cái Sơn (Long Xuyên). Những hoạt động trên làm cho đồng bào vùng tạm chiếm hết sức phấn khởi và uy tín của Chính phủ kháng chiến được nâng cao.
Trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc nói chung, cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước nói riêng, lực lượng Công an tỉnh An Giang đã làm tốt công tác nắm tình hình phục vụ sự chỉ đạo của cấp uỷ các cấp, đồng thời tham gia tích cực trong các mũi tiến công vào sào huyệt của địch, đập tan mọi sự phản kháng của các thế lực phản cách mạng, nhanh chống chiếm lĩnh các mục tiêu đã được phân công, đập tan bộ máy chiến tranh và bộ máy kềm kẹp của Mỹ - ngụy, góp phần cùng lực lượng vũ trang và nhân dân nổi dậy giải phóng hoàn toàn tỉnh An Giang.
Tích cực gia công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc:
Sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng (30/4/1975), cách mạng nước ta chuyển sang giai đoạn mới, giai đoạn cả nước độc lập, thống nhất cùng thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược là xây dựng CNXH và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam XHCN. Cuộc đấu tranh bảo vệ an ninh chính trị và giữ gìn TTATXH ở nước ta diễn ra trong tình hình và những đặc điểm mới. An Giang là một địa bàn quan trọng trong kế hoạch hậu chiến của Mỹ. Chúng đã cài cắm lại nhiều tổ chức cơ sở bí mật, và bọn tay chân ẩn náu trong tôn giáo, dân tộc và số sỹ quan, binh lính ngụy tan rã tại chỗ, chờ thời cơ hoạt động. Được sự xúi giục, tiếp sức của tình báo Mỹ bọn chúng ráo riết hoạt động thành lập các tổ chức vũ trang âm mưu gây bạo loạn lật đổ chính quyền cách mạng. Tình hình TTATXH cũng diễn biến rất phức tạp do hoạt động của các băng nhóm tội phạm và tệ nạn xã hội tàn dư của chế độ cũ để lại.
Ngay sau khi tiếp quản, An ninh tỉnh tập trung chỉ đạo các bộ phận nghiệp vụ và an ninh địa phương phối hợp với quân báo Tỉnh đội tiến hành truy quét bọn phản động chống đối cách mạng. Cùng với quân đội bảo vệ các mục tiêu, thi hành các biện pháp khẩn trương trong thời kỳ quân quản như tuần tra kiểm soát, trấn áp các phần tử phản cách mạng, tội phạm hình sự. Chỉ trong một thời gian ngắn, lực lượng An ninh tỉnh kết hợp với lực lượng khác triển khai các biện pháp nghiệp vụ, nhanh chóng kiện toàn tổ chức. Tiến hành đăng ký trình diện cho 48.154 ngụy quân, ngụy quyền và tôn giáo đảng phái phản động, giáo dục cải tạo 1.191 sĩ quan ác ôn và những tên cầm đầu các tôn giáo. Giải tán cơ quan Trung ương giáo hội của 3 hệ phái Phật giáo Hòa Hảo, BCH Trung ương của 3 Đảng dân xã, bốc gỡ nhiều mạng lưới tình báo, gián điệp của địch cài cắm, phá hàng trăm vụ án chính trị, đập tan nhiều nhen nhóm hoạt động vũ trang, giữ vững ổn định chính trị tỉnh nhà, góp phần thực hiện thắng lợi 2 nhiệm vụ chiến lược “Xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”. Nổi bật là phá tan tổ chức phản động Sư đoàn 5 Thanh Long, bắt giữ hàng trăm tên, thu hàng trăm súng, dập tắt âm mưu gây bạo loạn vào dịp tết Nguyên đán năm 1977. Đặc biệt, Công an An Giang đã phát hiện và góp phần cùng Bộ Công an phá vụ án gián điệp do Lê Quốc Túy và Mai Văn Hạnh cầm đầu âm mưu tổ chức bạo loạn vũ trang, cướp chính quyền ở các tỉnh Tây Nam bộ.
Trong chiến tranh biên giới Tây Nam, lực lượng Công an toàn tỉnh vừa tích cực bảo vệ biên giới, bảo vệ tính mạng và tài sản của nhân dân, vừa tập trung triệt phá các băng cướp trong nội địa. Phối hợp chặt chẽ với Quân đội và lực lượng vũ trang địa phương chiến đấu trên 500 trận, loại khỏi vòng chiến đấu hàng ngàn tên địch, thu nhiều vũ khí đạn dược và phương tiện chiến tranh, tiêu diệt nhiều sinh lực địch, góp phần bảo vệ vững chắc chủ quyền và an ninh biên giới của Tổ quốc. Nhiều đơn vị lập được nhiều thành tích xuất sắc trong chiến đấu bảo vệ biên giới được Nhà nước tuyên dương danh hiệu anh hùng lực lượng vũ trang và các phần thưởng cao quý khác.
Trên lĩnh vực đấu tranh giữ gìn TTATXH, lực lượng Công an vừa củng cố lực lượng, vừa tập trung truy quét bọn tàn quân, tham gia trấn áp các tổ chức phản động có vũ trang, âm mưu gây bạo loạn cướp chính quyền cách mạng. Đặc biệt là đã kịp thời khám phá các tổ chức phản động, truy bắt hàng trăm tên tàn quân, phản động; khám phá nhiều vụ án giết người cướp của; tập trung truy quét bọn lừa đảo, trộm cắp, giựt dọc và giải quyết tốt tệ nạn xã hội.
Phối hợp với Quân đội và các lực lượng khác ở địa phương đồng loạt truy quét triệt phá các băng, đảng cướp chuyên nghiệp khét tiếng từ thời Mỹ - ngụy như: các đảng “Cua vàng”, “Nhạn Trắng”, “Cánh buồm đen”, “Thanh gươm nhọn”, với những tên đầu sỏ nguy hiểm như: Bạch Hải Đường, Thạch Râu, Tư Rỗ, Bảy Thép, Ba Cọc, Tư Trời Biển, Bạch Long, Bảy Khê...lần lượt bị xóa sổ. Đồng thời triệt xóa toàn bộ các băng cướp hoạt động ven biên như: băng cướp Sáu Đâu, Tám Quận…Bắt nhiều tên lưu manh côn đồ thời Mỹ - ngụy còn lại tiếp tục hoạt động như: Tuấn Đại Hàn, Sang Búa, Giang 555, Phục Đầu Lâu. Chỉ trong hơn 10 năm (1978 - 1990), Công an An Giang đấu tranh với 13.900 vụ việc hình sự lớn nhỏ (trong đó 326 vụ trọng án); phá và bắt 260 băng ổ nhóm lưu manh chuyên nghiệp, 17 băng trộm cắp, 31 băng cướp có vũ trang...
Đã có nhiều đợt tấn công đạt hiệu quả cao, đánh trúng nhiều tổ chức phạm tội nguy hiểm, có trang bị vũ khí, hoạt động trên nhiều địa bàn rộng lớn, triệt phá nhiều ổ nhóm lưu manh chuyên nghiệp, xác lập hàng trăm vụ án, bắt giữ hàng ngàn tên tội phạm các loại. Bên cạnh việc tấn công trấn áp, Công an An Giang luôn chú trọng làm tốt công tác phòng ngừa và đấu tranh có hiệu quả với các loại tội phạm, đẩy mạnh công tác bảo vệ an ninh kinh tế, phối hợp với các cấp các ngành hạn chế những sơ hở thiếu sót mà kẻ địch có thể lợi dụng để phá hoại, đồng thời khám phá hàng ngàn vụ xâm phạm tài sản XHCN, buôn lậu...
Từ sau chiến tranh biên giới phía Tây Nam, dưới sự lãnh đạo của Đảng, lực lượng Công an đã thể hiện tinh thần quyết tâm cao, chỉ đạo và thực hiện các mặt công tác một cách đồng bộ. Công tác nghiệp vụ được nâng lên một bước mới, chuyên sâu, phân công phân cấp địa bàn, quản lý đối tượng, nâng cao khả năng cơ động và trình độ nghiệp vụ đánh địch. Đã phối hợp với Quân đội và các ngành kiên quyết đấu tranh giải quyết tình hình an ninh trật tự tuyến biên giới, giải tỏa chợ trời, kiên quyết chống buôn lậu, khám phá nhiều vụ án kinh tế lớn, phát động mạnh mẽ phong trào quần chúng “Bảo vệ an ninh Tổ quốc”, tạo ra sức mạnh tổng hợp trong đấu tranh trấn áp địch và bảo vệ tốt nội bộ. Đồng thời, triệt xóa hầu hết các băng, ổ, nhóm lưu manh, trộm cắp, cướp giựt, những đối tượng đầu sỏ đều bị bắt giữ, xử lý. Tình hình phạm pháp hình sự giảm, trật tự kỷ cương xã hội từng bước được thiết lập, tạo cho nhân dân yên tâm, phấn khởi và tin tưởng vào lực lượng Công an. Bên cạnh đó còn đẩy mạnh công tác bảo vệ tài sản XHCN chống đầu cơ buôn lậu, làm hàng giả...thu cho Nhà nước hàng tỷ đồng.
Góp phần thực hiện thắng lợi sự nghiệp đổi mới đất nước:
Trong sự nghiệp đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước do Đảng ta lãnh đạo, Công an tỉnh An Giang đã thực hiện có kết quả những đổi mới về đối sách, chính sách, phương pháp công tác, bố trí lực lượng… liên tục mở các chiến dịch tấn công tội phạm, đẩy mạnh đấu tranh chống phản cách mạng, chống âm mưu “dien biến hòa bình” bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch, đã tham gia và phối hợp tốt với các Cục nghiệp vụ, Bộ Công an đấu tranh có hiệu quả với nhiều chuyên án lớn, trong đó điển hình là đón bắt những tên xâm nhập vào nước ta của tổ chức “Mặt trận dân tộc Việt Nam phục quốc” do Nguyễn Văn Chức cầm đầu và “Liên Đảng cách mạng Việt nam” của Hoàng Việt Cương, làm thất bại âm mưu lật đổ chính quyền cách mạng của các tổ chức phản động này.
Trên lĩnh vực phòng ngừa, đấu tranh chống các loại tội phạm, Công an tỉnh đã chủ động mở nhiều đợt tấn công tội phạm, đi đôi đẩy mạnh phong trào quần chúng bảo vệ an ninh tổ quốc rộng khắp, đấu tranh có hiệu quả với các loại tội phạm và làm giảm tệ nạn xã hội; triển khai thực hiện có hiệu quả Nghị quyết 09/CP và Chương trình quốc gia phòng chống tội phạm, phòng chống ma túy của Chính phủ, đấu tranh làm giảm phạm pháp hình sự, kềm chế gia tăng tội phạm. Vì vậy, mà hầu hết các vụ phạm pháp hình sự đều được làm rõ, tỷ lệ khám phá các vụ trọng án hàng năm luôn đạt trên 95%, các băng ổ nhóm tội phạm đều bị triệt xóa; khám phá, bắt được nhiều đối tượng có lệnh truy nã, nhiều vụ án về ma túy, kinh tế, làm giảm đáng kể tình hình hoạt động của các loại tệ nạn xã hội.
Trong giai đoạn hội nhập và phát triển, với vai trò nòng cốt trong việc giữ gìn an ninh chính trị - trật tự an toàn xã hội, lực lượng Công an toàn tỉnh luôn chủ động triển khai đồng bộ các biện pháp công tác, tiến hành đấu tranh có hiệu quả với nhiều chuyên án lớn về kinh tế, ma túy, khám phá nhanh nhiều vụ trộm cắp, giết người, cướp tài sản như: vụ cướp đường sông liên tỉnh (mang bí số S2000), bắt và truy tố 19 đối tượng; vụ trộm các thiết bị trường học liên tỉnh; vụ cướp có vũ trang tại Tiệm vàng Quốc Thắng (Tịnh Biên); vụ buôn lậu đường cát do Vi Ngươn Thạnh (tức Tỷ đường) cầm đầu; triệt phá thành công các băng nhóm hoạt động theo kiểu xã hội đen như vụ án do Võ Hoàng Hiếu (tức Hiếu Sport) cầm đầu; vụ Trình Kim Sang (tức Sang sầu) và đồng bọn…; điều tra bóc gỡ nhiều đường dây mua bán ma túy, trong đó điển hình là vụ Phùng Đức Thịnh và đồng bọn thực hiện trót lọt trên 110 bánh hêrôin, hàng nghìn viên hồng phiến, số tiền mua bán trao đổi hơn 13 tỷ đồng, góp phần ngăn chặn loại tội phạm này. Đặc biệt, lực lương Công an toàn tỉnh, được sự giúp đỡ của nhân dân và các ngành, các cấp đã chủ động bảo vệ tuyệt đối an toàn các sự kiện chính trị quan trọng, các ngày lễ, tết, các lễ hội văn hóa, thể thao của các dân tộc, tôn giáo diễn ra trên địa bàn… góp phần tạo môi trường ổn định, lành mạnh phục vụ có hiệu quả nhiệm vụ phát triển kinh tế, văn hóa - xã hội của địa phương.
Thắng lợi trong công tác đấu tranh giữ vững an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội ở tỉnh nhà từ sau ngày đất nước thực hiện công cuộc đổi mới đến nay đã đánh dấu một bước trưởng thành to lớn của lực lượng Công an trong tỉnh. Không chỉ anh dũng, ngoan cường chiến đấu trong suốt hai cuộc kháng chiến, lực lượng Công an tỉnh An Giang còn có đủ khả năng làm thất bại âm mưu thủ đoạn hoạt động hết sức tinh vi, xảo quyệt của các thế lực thù địch trong âm mưu “diễn biến hòa bình” chống phá cách mạng Việt Nam trên địa bàn tỉnh An Giang và đấu tranh có hiệu quả với các loại tội phạm mới trong những điều kiện, hoàn cảnh mới. Sự lớn mạnh và thành tích của lực lượng Công an tỉnh An Giang là niềm tự hào của Đảng bộ và nhân dân trong tỉnh.
Dưới sự lãnh đạo của Đảng, trải qua 60 năm chiến đấu và trưởng thành, lực lượng Công an tỉnh An Giang đã phát huy truyền thống cách mạng của Đảng, của dân tộc, xây dựng nên truyền thống vẻ vang của mình, xứng đáng với lời dạy của Bác Hồ kính yêu: “Mỗi cán bộ, chiến sĩ công an luôn luôn tâm niệm Công an của ta là Công an của Đảng, của nhân dân, vì dân mà phục vụ, dựa vào nhân dân mà làm việc, chiến đấu hy sinh vì lý tưởng cao cả của Đảng vì hạnh phúc của nhân dân”. Trong bất cứ giai đoạn cách mạng nào lực lượng Công an trong tỉnh cũng đều thể hiện bản lĩnh chính trị vững vàng, tinh thần kiên quyết tấn công địch, mưu trí dũng cảm trong chiến đấu, tận tụy trong công tác, giữ nghiêm kỷ luật, đoàn kết nội bộ đồng thời phối hợp với các ngành, đoàn thể, đặc biệt là quân đội nhân dân để hoàn thành nhiệm vụ, lập nên những chiến công rất đáng tự hào.
Với những thành tích và chiến công đã đạt được, lực lượng Công an An Giang đã vinh dự được Nhà nước tặng thưởng 1 Huân chương Hồ Chí Minh, danh hiệu “Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân” và nhiều huân, huy chương các loại; 12 tập thể, 3 cá nhân được tuyên dương danh hiệu anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân và hàng trăm tập thể, cá nhân thuộc lực lượng Công an An Giang được tặng thưởng nhiều danh hiệu cao quý khác.
Gia Huy
