Tính nhân đạo trong Dự thảo Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam và cấm đi khỏi nơi cư trú

Trong quy định chế độ quản lý giam giữ, dự thảo Luật bổ sung thời hạn khám sức khỏe (48 giờ kể từ khi tiếp nhận người bị tạm giam, tạm giữ) và thu thập sinh trắc học, danh chỉ bản của người bị tạm giam, tạm giữ (điểm a, khoản 1 Điều 16, chương III). Tại khoản 2 Điều 16 cũng quy định “Trường hợp người đã có lệnh, quyết định tạm giữ, tạm giam bị thương tích, bệnh nặng cần phải điều trị, cứu chữa tại cơ sở y tế, nếu không sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe hoặc đe dọa đến tính mạng của họ thì cơ quan đang thụ lý vụ án áp giải ngay người đó đến cơ sở y tế và phối hợp với cơ sở giam giữ, cơ sở y tế tổ chức bàn giao, tiếp nhận và quản lý theo quy định”. Khoản 4 Điều 31 dự thảo Luật cũng quy định về kinh phí khám bệnh, chữa bệnh, chăm sóc y tế và phòng chống dịch bệnh cho người bị tạm giữ, tạm giam sẽ do ngân sách nhà nước bảo đảm theo quy định của Chính phủ; Trường hợp người bị tạm giữ, người bị tạm giam mắc bệnh nặng, kinh phí điều trị vượt quá định mức chi trả theo quy định của bảo hiểm y tế sẽ do ngân sách nhà nước bảo đảm; có thể xây dựng hoặc bố trí khu, buồng riêng để khám bệnh, chữa bệnh cho người bị tạm giữ, người bị tạm giam, phòng trực của cán bộ quản lý phù hợp với điều kiện của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh.
Những quy định này thể hiện sự ưu tiên trong bảo đảm sức khỏe, an toàn tính mạng của người bị tạm giam, tạm giữ, thể hiện tinh thần nhân đạo, nhân văn của Nhà nước ta trong việc bảo đảm quyền con người, quyền được chăm sóc y tế kịp thời đối với người vi phạm. 
Về chế độ của người bị tạm giữ, tạm giam, khoản 1 Điều 28 dự thảo Luật bổ sung thêm quy định về chế độ ăn, ở của người bị tạm giữ, người bị tạm giam “Ngoài tiêu chuẩn ăn theo quy định, người bị tạm giữ, người bị tạm giam được sử dụng quà, tiền gửi lưu ký để ăn thêm nhưng không quá 03 lần tiêu chuẩn ăn ngày thường” và quy định chặt chẽ về quy tắc bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm bếp ăn đối với bếp ăn dành cho người bị tạm giữ, tạm giam (khoản 3 Điều 28) đối với người bị tạm giữ, người bị tạm giam là phụ nữ có thai hoặc nuôi con dưới 36 tháng tuổi được hưởng định mức ăn bằng 02 lần tiêu chuẩn ăn ngày thường và được hoán đổi theo chỉ định của y sĩ hoặc bác sĩ (Điều 36 dự thảo). 
Tính nhân đạo của dự thảo Luật còn được thể hiện tại khoản 2 Điều 32 khi bổ sung quy định về chế độ sinh hoạt tinh thần đối với người bị tạm giữ, tạm giam đó là người bị tạm giữ, tạm giam được cấp phát báo để xem trong thời gian bị tạm giữ, được sử dụng kinh sách và được bày tỏ niềm tin tín ngưỡng, tôn giáo theo quy định của pháp luật. Quy định này góp phần bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo và nhu cầu sinh hoạt tinh thần chính đáng của người bị tạm giữ, tạm giam đồng thời thể hiện sự tôn trọng và bảo vệ quyền con người trong hoạt động tạm giữ, tạm giam của Nhà nước Việt Nam phù hợp và bắt kịp với pháp luật quốc tế.
Đặc biệt, dự thảo Luật dành 01 chương, 09 điều quy định về thi hành biện pháp ngăn chặn cấm đi khỏi nơi cư trú. Trong đó, dự thảo đề xuất áp dụng biện pháp ngăn chặn cấm đi khỏi nơi cư trú bằng cách gắn thiết bị giám sát điện tử trong thời gian áp dụng biện pháp ngăn chặn cấm đi khỏi nơi cư trú để theo dõi, quản lý di biến động đồng thời có thể nhận dạng từ xa, theo dõi vị trí và có một hệ thống tích hợp để giám sát việc tháo, mở thiết bị trái phép. Việc đưa khoa học công nghệ vào biện pháp ngăn chặn cấm đi khỏi nơi cư trú tạo ra một mô hình quản lý mới, chuyển từ hình thức quản lý hành chính thủ công sang hình thức hiện đại. Điều này không chỉ nâng cao hiệu quả kiểm soát người vi phạm, phòng ngừa phạm tội mới, mà còn tạo điều kiện để người vi phạm được tự do làm việc, học tập, góp phần phát triển bản thân, tạo ra nguồn thu nhập kinh tế đóng góp cho gia đình và xã hội.

Huỳnh Như